Yatay ve Dikey

01 Mayıs 2020 Cuma

Fotoğrafı yatay mı çekmeli yok sa dik mi çekmeli.

Memeli canlıların gözleri iki tane ve yan yanadır. Gözün iki adet olması çevreyi 3 boyutlu olarak algılamayı sağlıyor.

Memeli canlıların gözleri iki tane ve yan yanadır. Gözün iki adet olması çevreyi 3 boyutlu olarak algılamayı sağlıyor. Eğer yaradılıştan tek gözlü yaratılsaydık çevremizdeki derinlikleri algılamayacaktık. Yani dünyayı iki boyutlu olarak görebilecektik. Bu soru tek gözlü bir canlı yok mu sorusunu getiriyor. Mikroskobik boyutlar tek gözlü canlılar var. Ancak elle tutulur gözle görülür canlılarda tek gözlü bir yaratık yoktur. Bu boyutlardaki canlıların dünyayı iki boyutlu görmesi yaşamsal sorunları beraberinde getirir. Örneğin bir yamaçtaki uçuruma fark edemez ve düşerdiniz.

Gözümüzün yan yana olması ise dünyayı yatay olarak ve geniş bir açıda görmemizi sağlıyor. Bu şekide çevremizi daha rahat ve geniş görmemize olanak sağlıyor. O yüzden bizler dünyayı yatay olarak seyrediyoruz.

Fotoğraf makineleri de yatay fotoğraf çekebilecek şekilde yatay olarak tasarlanmıştır. Fotoğraflarımızı genelde yatay çekeriz. Yatay çekim dikey çekime göre daha ergonomiktir. Tabi bazı durumlarda fotoğraf makinemizi yana yatırıp çevirip dikey fotoğraf çekiyoruz. Dikey veya yatay çekime karar veren aslında biz değiliz. Çektiğimiz özne bunda önemli bir oynuyor.

Manzara da bulunan ufuk çizgisi yatay bir seyir izlemektedir Ufuk çizgisi genişlemesine uzanıyor. Doğal olarak hiç düşünmeden yatay çekiyoruz. Eğer dikey çekim yaparsanız ufuk çizgisi fotoğrafı boğma etkisi oluşturacak ve fotoğrafta sizi bir şeyin rahatsız ettiğini hissedebilirsiniz. Bu rahatsızlık ufuk çizgisinin kadraja sıkışmasıdır. Bu sıkışma izleyicide rahatsızlık verebilir. Beyinde ufuk çizgisinin her iki yanını görme istediği uyanacaktır.

Portre fotoğraflarında ise durum biraz daha farklı. İnsanlar uzunluğu genişliğinden daha fazladır. Bu yüzden bir insanı gözümüzle tararken daha dar açıda ve dikey şekilde taramaya başlarız. Önce gözlerden başlayıp aşağıya doğru veya ayaktan yukarı doğru tarama yaparız. İki elin mesafesi zaten dar olduğu için yatay bir tarama yapmaya ihtiyacımız olmaz. O yüzden portre fotoğraf çekerken fotoğraf makinemizi dikey pozisyona alıp o şekilde çekim yapmayı tercih edebiliriz. Tabi portreyi bir manzara eşliğinde çekmiyorsanız bu durum geçerlidir. Eğer arkada plan ile portreyi çekmek istiyorsanız yine yatay konumda fotoğraf çekmek daha doğru olacaktır. Arka planı ve portre dik çekerseniz bu sefer arka plan kadraja sıkışabilir veya kaybolabilir.

Telefon ile fotoğraf çekmek.

İşin özü çekeceğimiz konu bize hangi yönde fotoğraf çekeceğimiz söylüyor. Cep telefonumuza yaygınlaştığından beri yatay dikey kavramları ortadan kaktı ve telefonlarda dikey fotoğraf çekmeye başladık. Öznenin durumun bile bakmadan her şeyi dikey çekiyoruz. Neredeyse yatay fotoğraf hiç çekmiyoruz diyebiliriz.. Belki bu yüzden telefonlarda pek çok manzara fotoğrafını kaçırabiliyoruz.

Bununda en büyük nedeni cep telefonlarımız dikey olarak tasarlanması ve kullanılmasıdır. Sanırım ya üşengeçlikten yada fotoğraf bilgimiz eksiliğinden öğürü her fotoğrafı dikey çekiyoruz. Çekiyoruz derken bu konuda kendimi ayrı koyuyorum çünkü telefon ile hemen hemen hiç fotoğraf çekmiyorum. Sadece belge türündeki fotoğrafları cep telefonuyla çekiyorum. Belge amaçlı olduğu içinde öyle aman aman bir fotoğraf olması gerekmiyor.

Telefonda çektiğimiz dikey fotoğrafları telefonda gözümüze normal gelebilir. Ancak dikey fotoğrafları yatay ekranlara taşıdığımızda farkı çok rahat göreceksiniz. Özelikle dikey videolara hiç alışkın olmadığımız dönemde instagram bütün bunları yıkarak sadece dikey video formatını destekliyor. İlk başlarda sadece kare fotoğraf formatını desteklen instagram bun özelliğini zamanla esnetmişti. Bakalım dikey video özelliğini nereye kadar uygulayabilecek.

Ne Yapmamız Gerekiyor?

Aslında dikey veya yatay fotoğrafın birbirlerine karşı üstün bir yanı yok. Sadece neyin dikey neyin yatay olarak çekebileceğimiz ayırt etmemiz gerekiyor. Fotoğraf makinesi ile fotoğraf çeken ve fotoğrafçılık konusunda ister amatör ister profesyonel olarak yaklaşan fotoğrafçılarda bu sorun yok. İçgüdüsel olarak yatay mı dikey mi çekme kararını verebiliyoruz. Ancak sürekli olarak cep telefonunda çeken kişilerde bu ayrım pek yok gibi.

Eğer dikey mi yatay mı çekim kararı veremiyorsanız, çevresinizi gezin ve gözlemleyin. Çevrenizi gözünüzle tarayın. Gözünüzle dikey olarak taradığınız konuları dikey, yatay olarak taradığınız konuları ise yatay olarak çekmeyi deneyin. Dikey çektiğiniz fotoğrafta sıkışma var mı diye kontrol edin. Eğer fotoğrafta bir sıkışma görüyorsanız aynı fotoğrafı yatay olarak çekin ve farkı kontrol edin. Aynı şekide yatay olarak çektiğiniz fotoğraflarda gereksiz bir boşluk varsa ya boşluğu doldurun yada o boşluğu fotoğraftan atmak için dikey olarak çekin. Biraz daha özetleyecek olursak; geniş nesneler yatay, uzun nesneleri ise dikey olarak çekebilirsiniz. Sürekli olarak fotoğraf çektiğinizde bu konu otomatikmen beyninizde yer edinecek ve artık otomatik olarak karar vermeye başlayabileceksiniz.

Fotoğraf Çekerken Dikkat Etmeniz Gereken Husular

Öznenin duruma göre makinenizi dikey yada yatay konumda tutun. Karasız kaldığınız durumda her iki pozisyonda fotoğraf çekin ve farkı lcd ekrandan gözlemleyin.
Odak noktasını unutmayın. Fotoğrafta neyi anlatmak istiyorsanız ona odaklanın. Odak noktası her zaman önemlidir. Odağı kaçan bir fotoğraf işinize yaramayacaktır.
Özenin bulunduğu nokta fotoğrafın dengesini değiştirecektir. Özneyi fotoğrafın dengesini bozmadan yerleştirin.

Bu arabanın tıpkı bizim gözlerimiz yana yana farları bulunuyor. Bu fotoğraf gözle tararken soldan sağa doğru bir tarama yapacaktır. O yüzden fotoğraf yatay konumda çekilmiştir. Burada şunu belirteyim. Soldan sağa tarayacak dedim. Buna karar veren de yazı yazma alışkanlığımızdır. Biz yazıları soldan sağa yazdığımız için de gözümüzle ile taramaya başladığımız yer sol taraf olacaktır. Sağ tarafta bizim dikkatimizi çekecek bir şey yoksa genelde soldan sağa tarama yaparız.

Burada pozisyona karar veren arka plandaki oyuncu oldu. Asıl amacım bowling topunu çekmek olduğu için arka planı biraz ayırmak birazda uyum içinde olmasını sağlamak. Tunuslu oyuncu topu atarken diğer bir top da onu geride bekliyor.

Bu fotoğrafta biraz netliği kaçırmışım ama burada anlatmak istedğim, hem mikrofon hem de arka plan yukarından aşağıya doğru kayıyor ve kadrajı hiç sıkıştırmadan dolduruyor.

Burada da fotoğrafın dikey olarak çekilmesine karar veren durum arka plan. Arka plan ve kişinin konumu ve anlattıklarını birbirini tamamlıyor.

Buda ilginç bir fotoğraf. Skor tablosuna biraz geride bakarken bir kişinin tabloya yakından bakması bu pozisyonu çekmeme neden oldu. Bu fotoğraf aniden çekilmesi gereken bir konu olduğu için dikey çekmek daha çabuk ve kolay olacaktır. Eğer bu fotoğraf rakamları dikey olarak okuyor olabilir ve dikey çekmek isteyebilirsiniz.

Ancak fotoğraf makineniz elinizde sürekli yatay pozisyonda durduğu için dikey pozisyona getirmeniz ise 1 saniye kaybettirebilir ve bu 1 saniye bu fotoğraf uçup gidebilir. Diğer bir durumda gözümüz burada önce rakamları yukarıdan aşağıya taradıktan sonra yatay bir tarama yapacaktır. Çünkü fotoğraf dikey ve yatayda birbirini tamamlayan cinsten.

Bir portre fotoğrafı. Portre fotoğraflarını dikey olarak taradığımızdan bahsetmiştim. Arka plandaki fotoğraf fotoğrafın yatay çekilmesi gerektiğin açıkça vurguluyor. Arkadaki kişi ile öndeki kişi aynı kişi olduğunu belirmeliyim. Kişi yaptığı sunumun başına kendi fotoğrafını koymuş. Bu iki fotoğrafını yan yana çekmek daha akıllıca olacaktır.