Memeli canlıların gözleri iki tane ve yan yanadır. Gözün iki adet olması çevreyi 3 boyutlu olarak algılamayı sağlıyor. Eğer yaradılıştan tek gözlü yaratılsaydık çevremizdeki derinlikleri algılamayacaktık. Yani dünyayı iki boyutlu olarak görebilecektik. Bu soru tek gözlü bir canlı yok mu sorusunu getiriyor. Mikroskobik boyutlar tek gözlü canlılar var. Ancak elle tutulur gözle görülür canlılarda tek gözlü bir yaratık yoktur. Bu boyutlardaki canlıların dünyayı iki boyutlu görmesi yaşamsal sorunları beraberinde getirir. Örneğin bir yamaçtaki uçuruma fark edemez ve düşerdiniz.

Gözümüzün yan yana olması ise dünyayı yatay olarak ve geniş bir açıda görmemizi sağlıyor. Bu şekide çevremizi daha rahat ve geniş görmemize olanak sağlıyor. O yüzden bizler dünyayı yatay olarak seyrediyoruz.

Fotoğraf makineleri de yatay fotoğraf çekebilecek şekilde yatay olarak tasarlanmıştır. Fotoğraflarımızı genelde yatay çekeriz. Yatay çekim dikey çekime göre daha ergonomiktir. Tabi bazı durumlarda fotoğraf makinemizi yana yatırıp çevirip dikey fotoğraf çekiyoruz. Dikey veya yatay çekime karar veren aslında biz değiliz. Çektiğimiz özne bunda önemli bir oynuyor.

Manzara da bulunan ufuk çizgisi yatay bir seyir izlemektedir Ufuk çizgisi genişlemesine uzanıyor. Doğal olarak hiç düşünmeden yatay çekiyoruz. Eğer dikey çekim yaparsanız ufuk çizgisi fotoğrafı boğma etkisi oluşturacak ve fotoğrafta sizi bir şeyin rahatsız ettiğini hissedebilirsiniz. Bu rahatsızlık ufuk çizgisinin kadraja sıkışmasıdır. Bu sıkışma izleyicide rahatsızlık verebilir. Beyinde ufuk çizgisinin her iki yanını görme istediği uyanacaktır.

Portre fotoğraflarında ise durum biraz daha farklı. İnsanlar uzunluğu genişliğinden daha fazladır. Bu yüzden bir insanı gözümüzle tararken daha dar açıda ve dikey şekilde taramaya başlarız. Önce gözlerden başlayıp aşağıya doğru veya ayaktan yukarı doğru tarama yaparız. İki elin mesafesi zaten dar olduğu için yatay bir tarama yapmaya ihtiyacımız olmaz. O yüzden portre fotoğraf çekerken fotoğraf makinemizi dikey pozisyona alıp o şekilde çekim yapmayı tercih edebiliriz. Tabi portreyi bir manzara eşliğinde çekmiyorsanız bu durum geçerlidir. Eğer arkada plan ile portreyi çekmek istiyorsanız yine yatay konumda fotoğraf çekmek daha doğru olacaktır. Arka planı ve portre dik çekerseniz bu sefer arka plan kadraja sıkışabilir veya kaybolabilir.

Aslında dikey veya yatay fotoğrafın birbirlerine karşı üstün bir yanı yok. Sadece neyin dikey neyin yatay olarak çekebileceğimiz ayırt etmemiz gerekiyor. Fotoğraf makinesi ile fotoğraf çeken ve fotoğrafçılık konusunda ister amatör ister profesyonel olarak yaklaşan fotoğrafçılarda bu sorun yok. İçgüdüsel olarak yatay mı dikey mi çekme kararını verebiliyoruz. Ancak sürekli olarak cep telefonunda çeken kişilerde bu ayrım pek yok gibi.

Eğer dikey mi yatay mı çekim kararı veremiyorsanız, çevresinizi gezin ve gözlemleyin. Çevrenizi gözünüzle tarayın. Gözünüzle dikey olarak taradığınız konuları dikey, yatay olarak taradığınız konuları ise yatay olarak çekmeyi deneyin. Dikey çektiğiniz fotoğrafta sıkışma var mı diye kontrol edin. Eğer fotoğrafta bir sıkışma görüyorsanız aynı fotoğrafı yatay olarak çekin ve farkı kontrol edin. Aynı şekide yatay olarak çektiğiniz fotoğraflarda gereksiz bir boşluk varsa ya boşluğu doldurun yada o boşluğu fotoğraftan atmak için dikey olarak çekin. Biraz daha özetleyecek olursak; geniş nesneler yatay, uzun nesneleri ise dikey olarak çekebilirsiniz.  Sürekli olarak fotoğraf çektiğinizde bu konu otomatikmen beyninizde yer edinecek ve artık otomatik olarak karar vermeye başlayabileceksiniz.