Diyafram konusu fotoğrafta en çok karıştırılan bir konudur. Biraz karışık olsa da mantığını kavradıktan sonra, iyi diyafram kontrolü ile mükemmel fotoğraflar çekebiliriz.
Diyaframın en temel görevi objektiften geçen ışığın şiddetini kontrol etmektir. Diyaframın değeri “F” ile gösterilir. F değeri fotoğrafın netliği üzerinde doğrudan etkisi vardır. Bu etkiye net alan derinliği adı verilmektedir.
Objektifin üzerindeki diyafram tıpkı göz bebeğimiz gibi çalışır. Göz bebeğimiz az ışıklı ortamlar da; daha iyi görüntü elde edebilmek için açılır, çok ışıklı ortamlarda ise aşırı ışıktan korunmak için kısılır. Fotoğraf makinelerindeki diyaframda aynen böyle çalışır. Çok ışıklı ortamlarda kısılır ve az ışıklı ortamlarda ise açılır.
Diyafram fotoğrafta görüldüğü gibi bıçak adı verilen kanatlardan meydana gelir. Bu bıçaklar yardımı ile diyafram kısılır ve açılır. Diyafram açıldıkça net alan derinliği azalır. Diyafram kısıldıkça da net alan derinliği artar.
Diyaframın açılması fotoğrafın fazla pozlanmasına neden olur. Aydınlık bir ortamda diyaframı fazla açarsanız fotoğrafınız aşırı pozlanmadan ötürü bembeyaz çıkacaktır. Diyaframı kısmak ise fotoğrafın az pozlanmasına neden olacaktır. ışığın az olduğu yerlerde de diyaframı kısarsak fotoğraf karanlık çıkacaktır.
Diyafram F Değeri
Diyafram açılıp kapanırken dairesel hareket ile bu işlemi gerçekleştirir. Bu dairesel olarak gerçekleşen boşluğa diyafram açıklığı denir. Diyafram açıklığı F ile gösterilir. Diyafram açıklığı F/1.8,F/ 2, F/3,5 gibi rakamlarda ifade edilir. Bu rakamlar ise diyafram değerini verir. Burada dikkat edilmesi gereken konu; diyafram açıklı ve diyafram değerinin ters orantılı olmasıdır. Diyafram değeri küçüldükçe diyafram açıklığı artar, diyafram değeri büyüdükçe diyafram açıklığı azalır. Aşağıdaki diyafram tablosundan görebilirsiniz.
Objektiflerin üzerinde yazan diyafram değeri, diyaframın maksimum açıklığı belirttir. Diyafram değeri ne kadar küçük ise objektif daha fazla ışık alacağını için objektifin hızı da artmaktadır. F değerinin 2 kat artması sensöre ulaşan ışığı 4 kat arttırır. F değerinin 2 artması için √2 yani 1,414 kadar artması gerekmektedir. F değerinin √2 katlık her artış durak olarak tanımlanmaktadır.
Diyafram; objektifin odak uzaklığına göre çapı değiştir. Buda objektifin hem kalitesine hem de üretim maliyetlerine yansımaktadır.
ODAK UZAKLIĞI (mm) / DİYAFRAM DEĞER (F) = DİYAFRAM ÇAPI
135mm / F4 = 33.75mm Diyafram çapı
100mm / F4 = 25mm Diyafram çapı
Yukarıdaki örnekte göründüğü üzere farklı odak uzaklığına ve aynı F değerine sahip iki objektifi karşılaştırdığımızda aradaki fark 8.75mm olduğu rahatça görmeyiz. Diyaframın çapının değişmesi objektifte bulunan diğer elemalarında çapına etki ettiğinden; ojektifin maliyetide otomatik olarak artacaktır.
Lenslerde maksimum ve minimum aralıklar farklılar gösterir. Diyaframı oluşturan bıçak sayılarda farklılık gösterir. Tüm bunlara rağmen diyafram çalışma mantığı tüm lenslerde geçerlidir.
